Wielu rodziców obserwuje u swoich dzieci różnego rodzaju objawy alergiczne, co jest powodem do zmartwień i wymaga konsultacji lekarskiej. Szacuje się, że nawet co trzecie niemowlę w Polsce ma lub na późniejszym etapie życia będzie mieć jakąś postać alergii. U tak małych dzieci zdecydowanie najczęstsze są alergie pokarmowe, natomiast mogą się również pojawiać alergie wziewne, związane z ekspozycją na alergeny znajdujące się w powietrzu czy w środowisku domowym. Typowe objawy alergii u niemowląt omawiamy w naszym poradniku.
Najpopularniejsze rodzaje alergenów
Alergeny to substancje, które dla zdrowego człowieka są nieszkodliwe, natomiast u niektórych osób mogą wywoływać ostrą lub umiarkowaną reakcję układu immunologicznego. Do tych najczęstszych alergenów zaliczymy pyłki roślinne, alergeny roztoczy kurzu domowego (potocznie mówi się o alergii na kurz i roztocza), pierze, sierść zwierząt, białko odzwierzęce, składniki kosmetyków pielęgnacyjnych i higienicznych, składniki w środkach czystości oraz cała gama produktów spożywczych, na czele z tymi zawierającymi białko mleka krowiego, orzeszkami ziemnymi, produktami zawierającymi gluten czy owocami morza.
Ciekawostką, ale potwierdzoną badaniami naukowymi, jest to, że rzadziej objawy alergii występują u dzieci, które wychowują się w rodzinach wielodzietnych, na wsi, ze zwierzętami i w nieprzesadnie czystym środowisku. Nadmierna dbałość o higienę paradoksalnie może sprzyjać rozwojowi różnych postaci alergii tak w wieku niemowlęcym, jak i u starszego dziecka.
Charakterystyczne objawy alergii u niemowląt
Objawy alergii u niemowląt mogą się różnić w zależności od tego, jaki czynnik uczula maluszka i powoduje reakcję układu odpornościowego. W przypadku najczęstszych alergii pokarmowych rodziców powinny zaniepokoić takie objawy, jak:
- wysypka i inne zmiany skórne,
- zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, w tym przede wszystkim biegunki, wymioty, nieciekawy wygląd stolca,
- niepokój dziecka, trudności z zasypianiem, płacz sugerujący ból brzuszka.
Więcej niepokojących objawów alergii u niemowląt może wywoływać uczulenie na substancje wziewne czy te, z którymi dziecko ma bezpośredni kontakt przez skórę (np. składniki proszków i płynów do prania). Tutaj warto zwrócić uwagę przede wszystkim na:
- przedłużający się kaszel, który powinien już sugerować alergię wziewną i skłonić rodziców do wizyty u pediatry (zwłaszcza, jeśli kaszel nasila się podczas pobytu w domu, a ustępuje na świeżym powietrzu lub odwrotnie),
- katar sienny,
- kaszel i katar po przebudzeniu,
- kaszel o charakterze napadowym (czyli pojawiający się nagle, mający gwałtowny przebieg, ustępujący np. po wyjściu na spacer – może to być pierwszy objaw rozwijającej się astmy, zwłaszcza u starszego dziecka),
- dermatozy (zmiany skórne),
- trudności z oddychaniem,
- brak apetytu.
Dziedziczenie alergii
Warto wiedzieć, że alergia rzeczywiście jest dziedziczna. Jeśli jedno z rodziców (a tym bardziej oboje) jest alergikiem, to z dużym prawdopodobieństwem dziecko także będzie mieć tendencję do uczulenia. Szacunkowo takie ryzyko jest aż czterokrotnie wyższe niż wtedy, gdy żadne z rodziców nie ma zdiagnozowanej alergii ani objawów uczulenia.
Trzeba przy tym wyraźnie podkreślić, że alergia nie musi mieć podłoża genetycznego. Świadczy o tym sukcesywnie rosnąca liczba przypadków alergii u dzieci i dorosłych. Do najważniejszych czynników ryzyka rozwoju alergii nabytej zaliczymy zanieczyszczenie powietrza, zmiany klimatyczne (gorące i suche lata oraz ciepłe zimy sprzyjające pyleniu roślin), dietę obfitującą w utwardzone tłuszcze roślinne czy wdychanie dymu papierosowego.
W warunkach domowych poważnym czynnikiem ryzyka alergii jest kurz, a dokładnie bytujące w nim niewielkie pajęczaki – roztocza kurzu domowego. Ich odchody stanowią jeden z najsilniejszych alergenów. Podejrzewa się, że tzw. alergię na kurz może mieć nawet 6-7 milionów Polaków, wśród nich małe dzieci.
Co robić, gdy dziecko ma objawy alergii?
Pierwszym krokiem powinna być wizyta u pediatry lub lekarza rodzinnego, który na podstawie wywiadu z rodzicami i ogólnego badania dziecka podejmie decyzję o ewentualnym skierowaniu małego pacjenta do poradni alergologicznej, w której będzie kontynuowana specjalistyczna diagnostyka.
Na szczęście alergia – czy to pokarmowa czy wziewna – może być skutecznie leczona, a jej objawy kontrolowane. Kluczowe znaczenie ma tutaj dyscyplina i ścisłe stosowanie się do zaleceń lekarza. Pamiętajmy, aby nigdy nie lekceważyć nawet z pozoru mało uciążliwych objawów uczulenia. Nieleczona alergia nie tylko powoduje dyskomfort u dziecka, ale również z czasem może się rozwinąć do postaci astmy – a to jest już bardzo poważna choroba, której nie można wyleczyć.
Postępowanie przy alergii u niemowlęcia czy starszego dziecka jest ściśle uzależnione od tego, jaki czynnik działa uczulająco, a także od nasilenia objawów. W przypadku alergii wziewnych bardzo ważne jest ograniczanie kontaktu z alergenami, co może oznaczać np. konieczność zakupu oczyszczacza powietrza, częstego wietrzenia pomieszczeń oraz drobiazgowego dbania o czystość.
Ważnym etapem leczenia alergii na kurz – bardzo częstej przypadłości u dzieci, ale i dorosłych – jest neutralizacja alergenów roztoczy kurzu domowego, w czym doskonale sprawdza się Allergoff w sprayu. Wystarczy spryskać tym środkiem wszelkie powierzchnie, na których gromadzi się kurz, w szczególności materac, pluszowe zabawki, tapicerowane meble wypoczynkowe czy dywany i wykładziny.
W łagodzeniu objawów skórnych alergii bardzo pomocne są również specjalistyczne preparaty do pielęgnacji skóry z linii Allergoff, w tym barierowa emulsja do kąpieli czy barierowy krem do ciała.