Astma oskrzelowa to jedna z najczęściej występujących chorób przewlekłych. Według danych Światowej Organizacji Zdrowia cierpi na nią nawet 150 milionów mieszkańców naszej planety. Tylko w Polsce na astmę chorują 2 miliony dorosłych i milion dzieci, z czego 90% ma zdiagnozowaną postać łagodną lub umiarkowaną. Przyczyn gwałtownego wzrostu zachorowalności na astmę jest wiele, a wymienia się wśród nich głównie czynniki środowiskowe, czyli to, z czym mamy kontakt na co dzień. W naszym artykule wyjaśniamy, jak przebiega leczenie astmy oskrzelowej i jak można je wspomóc przy pomocy powszechnie dostępnych środków.
Czym właściwie jest astma oskrzelowa?
Jest to przewlekła choroba zapalna dróg oddechowych, która może mieć bardzo różny przebieg. Najczęściej objawia się napadami duszności, charakterystycznym świszczącym oddechem, uporczywym kaszlem oraz uciskiem w klatce piersiowej.
Wyróżniamy dwa nadrzędne rodzaje astmy oskrzelowej ze względu na etiologię (czyli czynnik ją wywołujący):
- Astma alergiczna– jak łatwo się domyślić, przyczyną choroby jest nietolerancja organizmu na konkretny alergen lub zespół alergenów. W medycynie ten typ astmy określa się mianem astmy IgE-zależnej.
- Astma niealergiczna– wywoływana innymi czynnikami, nie mająca związku z konkretnymi alergenami. Źródłem problemu mogą być np. nawracające infekcje dróg oddechowych, praca w warunkach dużego zapylenia, atopowe zapalenie skóry, zanieczyszczenie powietrza oraz predyspozycje genetyczne.
Zdecydowanie najczęściej mamy do czynienia z astmą alergiczną. Odpowiedzialne za wywołanie choroby są przede wszystkim najpopularniejsze alergeny, czyli roztocze kurzu domowego, pyłki roślinne, pleśnie. Przy długotrwałym kontakcie z tymi alergenami dochodzi do stanu zapalnego w układzie oddechowym, co objawia się m.in. nagromadzeniem dużej ilości odksztuszanej wydzieliny. Jeśli organizm jest osłabiony (np. w sezonie jesienno-zimowym), może dojść także do zapalenia oskrzeli czy nawet płuc.
Objawy astmy
Pierwszym sygnałem świadczącym o tym, że dziecko czy dorosły może chorować na astmę oskrzelową, jest chroniczne uczucie duszności– zwłaszcza tuż po przebudzeniu. Może to oczywiście świadczyć o alergii na roztocza kurzu domowego, która bagatelizowana bardzo często skutkuje zachorowaniem na astmę. W tym przypadku jednak objawy powinny ustąpić natychmiast po wyjściu na świeże powietrze.
U astmatyków wygląda to nieco inaczej. Duszności, świszczący oddech i napady kaszlu mogą występować niezależnie od okoliczności. Charakterystyczne dla astmy jest to, że wymienione problemy nasilają się podczas wysiłku fizycznego. Objawy mogą być wywoływane nie tylko przez alergeny, ale też np. różnego rodzaju czynniki drażniące, jak dym papierosowy, smog, zimne powietrze, perfumy, przyjmowanie niektórych leków czy nawet stres.
Napady astmatyczne
Atak astmy to bardzo niebezpieczne zjawisko. Polega on na gwałtownym skurczu oskrzeli, przez co chory ma duże trudności z oddychaniem. W takiej sytuacji niezbędne jest jak najszybsze podanie leku rozkurczającego oskrzela – wówczas objawy mijają w przeciągu kilku minut.
Gorzej, gdy chory nie ma zdiagnozowanej astmy i oczywiście nie dysponuje stosownym lekiem. Wówczas należy przede wszystkim starać się opanować panikę i poprosić kogoś o pomoc w dotarciu do szpitala. Jeśli atak ma łagodny przebieg i sam mija, jest to dzwonek alarmowy – czas zgłosić się do alergologa lub pulmonologa!
Diagnozowanie astmy
Aby w 100% potwierdzić, czy pacjent rzeczywiście zachorował na astmę oskrzelową, a nie jest „tylko” uczulony na np. roztocza kurzu domowego, należy przeprowadzić badanie spirometryczne. Jego wynik nie pozostawia już żadnych wątpliwości. Czasami stosuje się również tzw. testy prowokacyjne: pacjentowi podaje się najbardziej prawdopodobny czynnik wywołujący napady astmatyczne i obserwuje jego reakcję.
Lekarze są zgodni, że najwięcej problemów sprawia prawidłowe zdiagnozowanie astmy u małego dziecka. Trudno bowiem jednoznacznie ocenić, czy nawracające kłopoty z oddychaniem nie są spowodowane zwykłą infekcją i osłabioną odpornością (to norma u dzieci w wieku żłobkowym i przedszkolnym). Tutaj niezbędna jest więc stała obserwacja dziecka pod okiem doświadczonego alergologa.
Warto wiedzieć
Statystyki pokazują, że około 25% dzieci wyrasta z astmy, co oznacza, że jej objawy mijają samoczynnie np. w okresie dojrzewania. Nie oznacza to jednak, że choroba została pokonana. Astma ma niestety charakter nawrotowy i może ponownie się uaktywnić nawet po wielu latach od ostatniego napadu.
Na czym polega leczenie astmy oskrzelowej?
Zaczniemy od złej informacji: astma oskrzelowa jest chorobą nieuleczalną. Można ją natomiast kontrolować stosując terapię objawową. Stosuje się do tego wspomniane już leki rozkurczowe, które pomagają w momencie napadu, a także leki przyjmowane na stałe, których zadaniem jest zapobieganie atakom astmatycznym.
Każda osoba chorująca na astmę oskrzelową powinna również we własnym zakresie minimalizować kontakt z czynnikami wywołującymi napady. Jeśli jest to zanieczyszczone powietrze, wówczas warto zainwestować w domowy oczyszczacz. Jeśli natomiast źródłem problemu są popularne alergeny, zwłaszcza roztocza, zalecane jest stosowanie specjalistycznych środków neutralizujących roztocze kurzu domowego z serii Allergoff.
W przypadku osób, u których astma oskrzelowa została wywołana atopią, niezbędne będzie sięganie po kosmetyki o statusie wyrobu medycznego do codziennej pielęgnacji skóry. Można stosować np. kojącą oliwkę do kąpieli leczniczych czy krem powlekająco barierowy do skóry.
Połączenie leczenia objawowego z eliminacją czynników chorobotwórczych jest najlepszym sposobem na kontrolowanie astmy oskrzelowej i odzyskanie komfortu życia.
